Samoświadomość to świadomość samego siebie. Zdawanie
sobie sprawy z własnego charakteru, motywów, przekonań
oraz doświadczanych uczuć i pragnień. Odkrycie tego w sobie
może pomóc nam w miejscu pracy i w życiu prywatnym. Dzięki
temu jesteśmy w stanie ocenić i zrozumieć nasz rozwój
osobisty, na przykład zyskać świadomość tego, jaki wpływ
wywierają na nas inni ludzie, czy nauczyć się wchodzenia z
nimi w interakcje.
Rozwój samoświadomości
Rozwijanie samoświadomości i zrozumienie własnej psychiki są procesami, będącymi częścią naszego
rozwoju osobistego i zawodowego. Samoświadomość może być stosowana w naszym życiu
zawodowym, aby pomóc nam na przykład:
- lepiej zrozumieć emocje – własne i współpracowników,
- poprawić umiejętności komunikacyjne – interakcje z innymi osobami w miejscu pracy,
- skuteczniej rozwiązywać konflikty,
- poprawić umiejętności przywódcze i nasze ogólne wyniki operacyjne,
- zacząć odczuwać satysfakcję z pracy – poprzez skupienie się na rolach i zadaniach, które naprawdę motywują nas w drodze do rozwoju kariery.
Nasze działania
W miarę dorastania, wiele naszych działań, mocnych stron czy odpowiedzi, które uzyskujemy w
swoim życiu, opieramy na rzeczach, których nauczyliśmy się sami i na tych, które usłyszeliśmy od
innych. Na przykład, nasze początkowe wybory edukacyjne i zawodowe mogą być podyktowane tym,
czym zajmują się członkowie naszej rodziny. Jednak decyzje te mogą nie odpowiadać naszemu
charakterowi, prawdziwym pragnieniom czy przekonaniom. Aby odkryć więcej opcji i poznać inne
możliwości, musimy rozwinąć samoświadomość.
Testy oraz techniki samoświadomości
Istnieje wiele testów i technik, które pomagają nam lepiej siebie identyfikować i rozumieć.
Uwzględniając nasz charakter, cechy, motywacje, uczucia i inne aspekty, pozwalają uzyskać dostęp
do tych informacji o sobie, które często są ukryte lub nieodkryte. Techniki, które mogą pomóc nam
dowiedzieć się, jak ujawniać, rozpoznawać, oceniać i rozumieć nasze mocne strony oraz cechy, które
czynią nas wyjątkowymi, obejmują na przykład:
- testy psychometryczne,
- narzędzia do zarządzania,
- narzędzia coachingowe,
- narzędzia do autorefleksji.
Samoświadomość – testy psychometryczne
Dostępnych jest wiele testów psychometrycznych i łatwo znaleźć je w Internecie. Mają one na celu
pokazanie, na przykład, czyjejś osobowości, zdolności umysłowych, mocnych stron, słabości czy
preferencji. Często są używane przez pracodawców lub potencjalnych pracodawców. Stanowią jedną
z metod sprawdzania i doboru odpowiedniego połączenia naturalnych umiejętności i atutów, które
powinien mieć kandydat na dane stanowisko. Testy psychometryczne mogą być zatem
wykorzystywane jako narzędzie w rekrutacji, ale są przydatne również w rozwoju samoświadomości.
Pomagają zdemaskować nasze ukryte cechy i nawyki oraz skupić się na naturalnych zdolnościach i
preferencjach.
Samoświadomość – test Myersa-Briggsa (MBTI)
Jednym z dobrze znanych testów jest wskaźnik typu Myersa-Briggsa (MBTI), który wykorzystuje
teorię typów psychologicznych opisaną przez Carla Junga. W Internecie dostępnych jest sporo
darmowych wersji, tym bardziej więc warto wykonać ten test. Odpowiedzi na pytania nie są łatwe do
przewidzenia, a po ukończeniu testu uzyskujemy szczegółowy opis odsłaniający naszą osobowość.
Nasz typ osobowości jest omawiany z uwzględnieniem m.in. naszych mocnych i słabych stron oraz
preferencji dotyczących pracy i uczenia się.
Wykonanie testu psychometrycznego pomaga nam zauważyć, że w udanym zespole zawiera się
wiele różnych typów osobowości. Widzimy, że potrzebna jest równowaga atrybutów i że żaden typ
osobowości nie może rozwijać się samodzielnie w skutecznej organizacji.
Innym znanym testem jest test niejawnego skojarzenia (IAT). Mierzy nieświadome postrzeganie ludzi
i ich skojarzenia. Uniwersytet Harvarda w USA udostępnia szereg bezpłatnych testów online, których
zadaniem jest analiza naszych nieświadomych uprzedzeń.
Narzędzia do zarządzania w rozwoju samoświadomości
Wiele narzędzi, których używamy w zarządzaniu, może być przydatnych w rozwijaniu
samoświadomości, np.:
- formalne bądź nieformalne opinie innych ludzi,
- metoda oceny 360 stopni – jest to formalny przegląd, który uwzględnia uwagi kadry kierowniczej wyższego szczebla, klientów i współpracowników,
- działania edukacyjne i rozwojowe – np. praca w ramach wolontariatu, udział w sesjach doradczych lub mentorskich; dowiadując się, jak postrzegają nas inni, w sposób profesjonalny i kontrolowany możemy dowiedzieć się więcej o sobie i o wpływie, jaki wywieramy na innych ludzi.
Samoświadomość – narzędzia coachingowe
W rozwoju samoświadomości pomagają także niektóre narzędzia coachingowe. Jedno z nich – model
Johari Window – zostało stworzone w 1955 roku przez amerykańskich psychologów – Ingham i Luft.
Zaprojektowane w celu wykorzystania podczas pracy nad samoświadomością, rozwojem osobistym i
zrozumieniem relacji. W skrócie, jest to badanie informacji o samym sobie, poprzez uprzednie
wpisanie ich do odpowiedniego „okienka okna”. Wprowadzanie tych szczegółów może być
ujawniające samo w sobie. Możemy jednak pracować nad zmianą rozmiarów okienek, które będą
stanowiły punkt skupienia na dalszej analizie i planowaniu rozwoju osobistego.
Narzędzia do autorefleksji
Autorefleksja jest często stosowana jako narzędzie zarządzania lub coachingu, a proces silnie
koncentruje się na samoświadomości. Użytecznym narzędziem może okazać się, na przykład,
prowadzenie dziennika. Regularne zapisywanie naszych myśli, doświadczeń i uczuć może pomóc nam
zrozumieć siebie i dowiedzieć się o sobie więcej. Zwłaszcza, gdy przeglądamy wpisy w późniejszym
terminie.
Słuchanie naszego wewnętrznego głosu może ujawnić rzeczy, o których być może wcześniej nie
zdawaliśmy sobie sprawy. Spisanie niektórych myśli, które przechodzą przez nasz umysł, może być
ujawniające. Następnie, w trakcie przeglądania ich raz w tygodniu, mogą one zostać samoistnie
dodane do naszej samoświadomości.
Praktykowanie uważności pomaga nam być świadomym tego, co dzieje się w naszym umyśle, a także
skupić się na chwili i pozwolić odejść niepotrzebnym myślom. Istnieje wiele zasobów online, również
bezpłatnych, które pomagają nam zrozumieć własne decyzje i działania. Dzięki temu zyskujemy
świadomość, w jaki sposób funkcjonuje nasz umysł, i możemy trenować go, aby poprawić
koncentrację i umiejętność zarządzania stresem.